X5CrNi18-10, 1.4301, AISI 304 - Stal nierdzewna austenityczna - bazowy podstawowy gatunek 18/8 do ogólnego zastosowania w przemyśle razem X2CrNi18-9, 1.4307, AISI 304L
X2CrNi19-11, 1.4306 - Stal nierdzewna pochodna od 1.4301 o obniżonej zawartości Węgla, podwyższonej Chromu i Niklu.
X8CrNiS18-9, 1.4305, AISI 303 - Stal nierdzewna automatowa o podwyższonej zawartości Węgla, Siarki przeznaczona do skrawania.
| Norma | Gatunek Stali | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Skład Chemiczny % | ||||||||||
| C: | Mn: | Si: | P: | S: | Cr: | Ni: | Mo: | Cu: | N: | |
| EN | X5CrNi18-10 - 1.4301 | |||||||||
| <0.07 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.015 | 17.5 - 19.5 | 8.0 - 10.5 | - | - | <0.11 | |
| ASTM | AISI 304 - UNS S30400 - TP304 | |||||||||
| <0.08 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 17.5 - 20.0 | 8.0 - 11.0 | - | - | <0.10 | |
| EN | X2CrNi19-11 - 1.4306 | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.015 | 18.0 - 20.0 | 10.0 - 12.0 | - | - | <0.1 | |
| EN | X2CrNi18-9 - 1.4307 | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 17.5 - 19.5 | 8.0 - 10.0 | - | <1.0 | <0.11 | |
| ASTM | AISI 304L - UNS S30403 - TP304L | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 17.5 - 20.0 | 8.0 - 13.0 | - | - | <0.10 | |
| EN | 1.4305 - X8CrNiS18-9 | |||||||||
| <0.10 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | 0.15 - 0.35 | 17.0 - 19.0 | 8.0 - 10.0 | - | <1.0 | <0.11 | |
| ASTM | AISI 303 - UNS S30300 | |||||||||
| <0.15 | <2.0 | <1.0 | <0.20 | >0.15 | 17.0 - 19.0 | 8.0 - 10.0 | - | - | - | |
| EN | 1.4303 - X4CrNi18-12 | |||||||||
| <0.06 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 17.0 - 19.0 | 11.0 - 13.0 | - | - | <0.11 | |
| ASTM | AISI 305 - UNS S30500 | |||||||||
| <0.12 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 17.0 - 19.0 | 10.5 - 13.0 | - | - | - | |
| EN | 1.4311 - X2CrNiN18-10 | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.015 | 17.5 - 19.5 | 8.5 - 11.5 | - | - | 0.12 - 0.22 | |
| ASTM | AISI 304LN - UNS S30453 | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <1.0 | <0.045 | <0.030 | 18.0 - 20.0 | 8.0 - 12.0 | - | - | 0.10 - 0.16 | |
| PN | 0H18N9 | |||||||||
| <0.07 | <2.0 | <0.8 | <0.045 | <0.030 | 17.0 - 19.0 | 9.0 - 11.00 | - | - | - | |
| PN | 00H18N10 | |||||||||
| <0.03 | <2.0 | <0.8 | <0.045 | <0.030 | 17.0 - 19.0 | 10.0 - 12.50 | - | - | - | |
0H18N9, X5CrNi18-10, 1.4301, AISI 304 - specyfikacja i zastosowanie
Najpopularniejszy, podstawowy a zarazem sprawdzony gatunek stali nierdzewnej Chromowo-Niklowej w znanym połączeniu bazowym 18/8, charakteryzujący się świetną odpornością korozyjną międzykrystaliczną, naprężeniową i wżerową. Stal 304 cechuje pełna struktura austenityczna, niska zawartość węgla, bardzo dobra udarność, tłoczność i ciągliwość, świetna spawalność, niemagnetyczność oraz podatność na gięcie i obróbkę mechaniczną. Należy również zwrócić uwagę na dużą polerowalność materiału i podatność na zgniot co tyczy się głównie taśm nierdzewnych, które po utwardzaniu osiągają wytrzymałości rzędu 1000-1200 N/mm2. Przy wymaganiu zastosowania wyższych wytrzymałości, stosuje się stal o podwyższonej zawartości węgla 1.4310 / AISI 301. Ponadto gatunki grupy 18/8 Cr-Ni są podatne na cięcie mechaniczne piłą, wodą oraz wszelkie formy cięcia termicznego (plazma i laser).
Z biegiem czasu, latach doświadczeń i praktyk powstało wiele odmian zmodyfikowanej stali 304, z ograniczoną zawartością Węgla, a nawet podwyższoną lub obniżoną zawartością Niklu, Chromu, Siarki oraz Fosforu jak 1.4305, 1.4306, 1.4307 i 1.4310. Jako bazowy, spopularyzowany i uniwersalny materiał nierdzewny, jego zastosowanie powinno zostać sklasyfikowane jako podstawowe. W środowiskach bardziej agresywnych skład chemiczny jest niestety niewystarczający, co skłania producentów do użycia materiałów "wyższej półki" zawierających Molibden oraz Tytan - jak np. 316L, 316Ti. Warto nadmienić, że stal traci odporność na korozję międzykrystaliczną pod wpływem zgniotu na zimno i gięciu elementów na zimno i o gorąco.
Gatunek stosowany jest w prawie większości kręgów przemysłowych - od dekoracji, przemysłu budowlanego, podstawowych urządzeń użytkowych po skomplikowane elementy, podzespoły w przemyśle chemicznym, petrochemicznym, motoryzacyjnym, maszynowym, spożywczym a nawet morskim, lotniczym i kolejowym. Jako stal nierdzewna, doskonale znosi środowiska pracy i kontakt z parą, wodą, amoniakiem, warunkami zewnętrznymi, siarkowodorem, paliwami ciekłymi, siarką, kwasem azotowym, farbami, fenolami niektórymi związkami amonowymi i siarczanami. Sprawdza się w kontakcie z substancjami obecnymi przy produkcji żywności - kwas winowy, cytrynowy, szczawiowy, octowy, salicylowy, przetwory warzywne, alkohole, sfermentowane produkty i inne substancje organiczne.
Gorzej znosi pracę w środowisku kwasu mrówkowego, mlekowego, niekiedy również octowego w wyższych temperaturach/stężeniach, półproduktach służących do produkcji proszków czyszczących (np. boraks), większości chlorków i kwasów nieorganicznych, również kwasu siarkowego, chlorowodoru, fluorowodoru, fluoru, węglanu potasowego, węglanu sodowego, azotanu amonowego. Tyczy się to również niektórych ciekłych metali w wysokich temperaturach - Ołowiu, Kadmu, Cynku, oraz Glinu.
Stal X5CrNi18-10 oraz S30400 jest masowo stosowanym gatunkiem, występującym w większości form półproduktów począwszy od rur, blach, prętów, profili czy też taśm. Jej zastosowanie jest obecne przy produkcji wykończeń architektury budynków, konstrukcji, instalacji odprowadzających gazy i substancji chemicznych, sprzętów AGD i RTV, pozostałych urządzeń użytku codziennego, maszyn rolniczych, rurociągów przemysłowych, wymienników ciepła, silosów, kotłów destylacyjnych, części pomp, mieszadeł, urządzeń przemysłu lakierniczego i farmaceutycznego, naczyń i sztućcy, noży, tarcz, haków, a także piecy w przetwórstwie mięsnym, układów wydechowych, wirników, oprzyrządowań medycznych, separatorów, cystern i zbiorników na chemikalia, zaworów, pozostałej armatury (kołnierzy, nakrętek, śrub, kolan, łuków, trójników), sprężarek, łożysk, pierścieni, chłodnic, aparatur czy urządzeń w przemyśle spożywczym i chemicznym, sprężyn, wałów, małoobciążonych kół zębatych, filtrów i sit, a nawet części motoryzacyjnych.
1.4307, X2CrNi18-9, AISI 304L
Gatunek zbliżony do materiału 1.4301 / AISI 304 z dodatkowo obniżoną zawartością Węgla. Zastosowanie jednakowe ze wzorem gatunkiem. Stal często występuje z AISI 304 jako podwójnie certyfikowana w postaci blach, rur czy prętów
1.4306, X2CrNi19-11, 00H18N10
Stal nierdzewna kwasoodporna z dodatkiem Azotu, obniżonej zawartości Węgla a podwyższonej Chromu 18-20% i Niklu 10-12%. Inaczej - udoskonalona wersja gatunku 1.4307 / AISI 304L. Zastosowanie obecne tam, gdzie zwykły materiał 304 lub 304L nie jest wystarczający, a wymagana jest podwyższona odporność korozyjna.
1.4305, X8CrNiS18-9, AISI 303
Pochodna gatunku AISI 304, 1.4301, X5CrNi18-10 przystosowana do obróbki skrawaniem, klasyfikowana jako nierdzewna stal automatowa o podwyższonym stężeniu Siarki i Węgla. Od bazowego gatunku wyróżnia ją brak odporności na korozję międzykrystaliczną w stanie dostawy i uczulonym. Zmiana ma na celu ułatwić obróbkę mechaniczną, poprawić łamliwość wiórów dzięki wydzielającym się Siarczkom podczas procesu. Stal z nieco gorszymi parametrami odporności korozyjnej od AISI 304 / 1.4301 ze względu na stosunkowo dużą zawartość Węgla. Składem chemicznym zbliżona do gatunku 1H18N9.
Własności mechaniczne 1.4301/1.4307, X5CrNi18-10 / X2CrNi18-9, AISI 304/304L:
- Wytrzymałość na rozciąganie, Rm: 460 - 700 N/mm2
- Granica plastyczności, Rp0,2: >190 N/mm2
- Wydłużenie, A: >45%
- Udarność, KV: >60J
- Moduł sprężystości, E: 200 GPa
- Twardość, HB: <215
- Współczynnik rozszerzalności cieplnej, α: 16,0 * 10-6 K-1
- Pojemność cieplna, cp20℃: 500 J * kg-1 * K-1
- Przewodność cieplna, λ: 15 W * m-1 * K-1
- Opór właściwy, Ω: 0,73 mkOhm*m
Własności Blach nierdzewnych wg EN 10088-4:
- Wytrzymałość na rozciąganie, Rm: 520 - 750 N/mm2
- Granica plastyczności, Rp0,2: >210 N/mm2
- Wydłużenie, A: >45%
- Udarność, KV20℃: >60J
Własności taśm zimnowalcowanych wg EN 10151:
- +C700 - Rm: 700 - 850 MPa, Wydłużenie A: >25%
- +C850 - Rm: 850 - 1000 MPa, Wydłużenie A: >12%
- +C1000 - Rm: 1000 - 1150 MPa, Wydłużenie A: >5%
- +C1150 - Rm: 1150 - 1300 MPa, Wydłużenie A: >3%
- +C1300 - Rm: 1300 - 1500 MPa, Wydłużenie A: >1%
Własności mechaniczne prętów i drutów wg EN 10088-3
- przekroje <16mm - Rm: 600 - 950 MPa
- Przekroje 16 - 40mm - Rm: 600 - 850 MPa
- Przekroje 40 - 63mm - Rm: 580 - 850 MPa
- Przekroje >63mm - Rm: 500 - 700 MPa
- Przekroje 0,05 - 0,10mm - Rm: <1100 MPa
- Przekroje 0,10 - 0,20mm - Rm: <1050 MPa
- Przekroje 0,20 - 0,50mm - Rm: <1000 MPa
- Przekroje 0,50 - 1,00mm - Rm: <950 MPa
- Przekroje 1,00 - 3,00mm - Rm: <900 MPa
- Przekroje 3,00 - 5,00mm - Rm: <850 MPa
- Przekroje >5,00mm - Rm: <800 MPa
Parametry w temperaturach podwyższonych i obniżonych:
| Własności | Termperatury (℃) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -196 | -150 | -80 | 50 | 100 | 150 | 200 | 250 | 300 | 350 | 400 | 450 | 500 | 550 | ||
| Wytrzymałość na rozciąganie, Rm (MPa) | >1250 | >1100 | >860 | >494 | >450 | >420 | >400 | >390 | >380 | >380 | >380 | >370 | >360 | >330 | |
| Granica plastyczności, Rp0,2 (MPa) | >300 | >315 | >270 | >190 | >157 | >142 | >127 | >118 | >110 | >104 | >98 | >95 | >92 | >90 | |
Ogólne własności mechaniczne 1.4305, X8CrNiS18-9, AISI 303:
- Wytrzymałość na rozciąganie, Rm: 500 - 750 N/mm2
- Granica plastyczności, Rp0,2: >190 N/mm2
- Wydłużenie, A: >35%
- Twardość, HB: <230
Ogólne własności mechaniczne 1.4306, X2CrNi19-11:
- Wytrzymałość na rozciąganie, Rm: 500 - 750 N/mm2
- Granica plastyczności, Rp0,2: >180 N/mm2
- Wydłużenie, A: >45%
- Twardość, HB: <215
- Moduł sprężystości, E: 220 GPa
Procesy obróbki cieplnej dla gatunków grupy AISI 304
- Przesycanie w temperaturach 1000 - 1100℃
- Obróbka plastyczna na gorąco w temperaturach 1200 - 900℃
W wyżej wymienionych gatunkach firma dostarcza:
- Pręty ciągnione, łuszczone walcowane i kute
- Blachy cienkie, grube w arkuszach i kręgach
- Druty ciągnione na zimno w kręgach lub szpulach
- Rury bez szwu, ze szwem nierdzewne
- Rury kapilarne nierdzewne
- Taśmy zimnowalcowane nierdzewne
- Wyroby kute, odkuwki
Kształtowniki - profile, kątowniki, teowniki, ceowniki, dwutewoniki i pręty półokrągłe i profile poręczowe
Inne oznaczenia gatunków:
OH18N9, 0H18N9, 00H18N10, OOH18N10, 1.4301, X 5 CrNi 18-10, AISI 304, TP304, 1.4307, X 2 CrNi 18-9, AISI 304L, TP304L, UNS S30403, 304S11, 304S15, 304S16, 304S17, 304S31, 304S51, 304S71, SUS304, 1.4305, X 8 CrNiS 18-9, AISI 303, X12CrNiS18-8, Z8CNF18-09, Z4CN19-10, Z5CN17-08, Z6CN18-09, Z7CN18-09, Z2CN18-10, Z3CN18-09, Z3CN18-10, Z3CN19-09, Z3CN18-07Az, J-304, STS304, 1.4306, X 2 CrNi 19-11, 1.4311, X2CrNiN18-10, AISI 304LN, UNS S30453, stal 18-8, 18/8, 02Ch18N11, 03Ch18N11, 03Ch18N9, 04Ch18N10, 07Ch18N10, 08Ch18N10, 02Ch18AN10, SUS304L, 07Х18Н10, 08Х18Н10, 02Х18Н11, 03Х18Н11, 02Х18АН10, X7CrNi18-10, 5NiCr180, 18-8L, 18-9, SS2332, SS2333, X5CrNi19-9.