Stale narzędziowe

Stale narzędziowe - środowisko pracy i dobór gatunku

Temperatura pracy narzędzi nie powinna przekraczać stopnia, przy którym występuje odpuszczanie określonego gatunku. Za temperatury pracy i zwiększenie granicy temperatury odpuszczania odpowiadają takie dodatki stopowe jak Chrom – Cr, Molibden – Mo, Wanad – V, Kobaltu – Co, oraz Wolfram – W. Ponadto węgiel występujący na poziomie nawet 2,5% w składzie, również stanowi najważniejszy pierwiastek decydujący o twardości i wytrzymałości końcowego materiału, jednak wpływa on niekorzystnie na ciągliwość stali przez co charakterystyczną cechą wyrobów narzędziowych jest kruchość.

Dobór odpowiedniego gatunku narzędziowego powinien gwarantować np. w agregatach obróbczych i elementach narzędzi długoterminową trwałość kształtu, dokładność, odporność na ścieranie i obciążenia, oraz skuteczność. Odpowiednie funkcjonowanie wyrobów ze stali narzędziowych uzależnione jest również od poprawnej konstrukcji elementu, prawidłowej eksploatacji wyrobu, oraz właściwego wykonania narzędzia.

W wielu przypadkach stale narzędziowe podczas pracy nagrzewają się do niebywale wysokich temperatur. Często towarzyszy temu nawet ułamek sekundy, a wyrób potrafi podbić ciepło własne do nawet 1000℃, a w wyniku przegrzania i wysokich naprężeń ulec odkształceniu bądź nawet pęknięciu. Poza samą produkcją wyrobów walcowanych i kutych, spotykane są również inne wyroby zbliżone do grupy, takie jak – węgliki spiekane o charakterystycznym składzie chemicznym dla stali szybkotnących jak i narzedziowych, oraz stellity.

Podział stali narzędziowych

Wyróżniamy 5 podgrup stali narzędziowych:

• Stale Narzędziowe węglowe
• Stale Narzędziowe do pracy na zimno
• Stale Narzędziowe do pracy na gorąco
• Stale Narzędziowe spiekane stopowe
• Stale Szybkotnące

Pręty, blachy, taśmy i odkuwki ze stali narzędziowych

Powyżej opisane stale narzędziowe węglowe niestopowe, stale narzędziowe do pracy na zimno, oraz stale narzędziowe do pracy na gorąco określają Normy PN-84/H-85020, PN-86/H-85023, PN-86/H-85021, Normy branżowe BN-69/0661-10, BN-69/0644-18, BN-68/0631-03, BN-63/0644-02 oraz normy PN-EN ISO 4957, wg których dostarczane są:

• Blachy ze stali narzędziowych wg PN-86/H-92139
• Odkuwki i pręty swobodnie kute ze stali narzędziowej wg PN-79/H-94500, PN-EN ISO 4957
• Taśmy zimnowalcowane ze stali narzędziowej wg PN-77/H-92330-00, PN-77/H-92330-01, PN-H-92330, PN-84/H-92331, PN-75/H-92335, PN-EN 10132-3
• Pręty stalowe ze stali narzędziowej wg PN-93/H-93007, PN-85/H-93002, PN-72/H-93200 PN-EN ISO 4957, PN-55/H-93217, PN-55/H-93218, PN-55/H-93216, PN-62/H-93016
• Pręty o powierzchni jasnej ze stali narzędziowej wg PN-60/H-93010, PN-76/H-93006, PN-62/H-93016, PN-59/H-93241, PN-EN ISO 4957